Środki ochrony roślin

Opryski rolnicze - środki ochrony roślin

Współczesne rolnictwo w bardzo dużym stopniu oparte jest na stosowaniu środków ochrony roślin. Jest to ogromna gałąź tej branży, a liczne ograniczenia w stosowaniu pestycydów wymagają od producentów wprowadzania coraz to nowych rozwiązań. Roślina uprawna w trakcie wegetacji narażona jest na wiele czynników ograniczających jej plonowanie. Dotyczy to w głównej mierze chwastów, występujących szkodników czy chorób. Zaniechanie stosowania środków ochrony roślin w znaczący sposób obniża produktywność rośliny uprawnej, a także ogranicza działanie środków wpływających pozytywnie na plon (nawożenie).

Działanie wg Integrowanej Ochrony Roślin

Integrowana ochrona roślin jest sposobem ochrony roślin przed patogenami, polegająca na stosowaniu wszystkich dostępnych metod, szczególnie niechemicznych. Ma ona na celu minimalizacje zagrożenia dla zdrowia ludzi oraz środowiska. Niestety, pomimo zastosowania licznych metod niechemicznych bardzo często niezbędne jest użycie środków ochrony rośli po przekroczeniu progu ekonomicznej szkodliwości. W związku z tym uzasadnione jest stosowanie herbicydów (chwasty), insektycydów (szkodniki) oraz fungicydów (choroby roślin).

Czym są środki ochrony roślin?

Środki ochrony roślin (ang. plant protection products, PPS) to substancje chemiczne lub biologiczne, które są stosowane w celu ochrony roślin przed szkodnikami, chorobami lub chwastami. Środki ochrony roślin mogą być stosowane w rolnictwie, sadownictwie, ogrodnictwie, leśnictwie oraz w innych dziedzinach, w których uprawia się rośliny.

Podział środków ochrony roślin ze względu na ich funkcje:

• herbicydy – środki chwastobójcze, które służą do eliminowania roślinności niepożądanej w łanie rośliny uprawnej. 
• fungicydy – są preparatami przeznaczonymi do zwalczania chorób grzybowych
• insektycydy – środki ochrony roślin stosowane do eliminacji szkodników występujących na roślinie uprawnej 
• regulatory wzrostu – działają na różnych płaszczyznach, wpływają na pokrój rośliny eliminując efekt wylegania. 

Dużo węższe zastosowanie mają produkty zaliczane do zoocydów, a należą do ich:

• akarycydy – przeznaczone do zwalczania roztoczy,
• nematocydy – przeznaczone do zwalczania nicieni,
• moluskocydy, limacydy – środki na ślimaki 

Formy użytkowe środków ochrony roślin

Środki ochrony roślin są dostępne w różnych formach użytkowych tzw. formulacjach. Znajomość form użytkowych środków ochrony roślin ma znaczenie podczas przygotowania cieczy roboczej w szczególności, gdy stosujemy mieszaniny zbiornikowe. Podczas dodawania kolejnych środków ochrony roślin do opryskiwacza powinno stosować się metodę zwaną ZERO. W pierwszej kolejności bowiem dodajemy zawiesiny (WP, WG, SC) następnie emulsje (EC, EW, SE), kolejne są roztwory (SL, SP, SG), a na koniec formulacje OD. Takie postępowanie zapobiega zbrylaniu się środków i powstawaniu niejednorodnej cieczy roboczej.

Formulacje stałe - formy stałe środków ochrony roślin to proszki i granulaty. Ich dużą zaletą jest łatwość stosowania oraz przechowywania.

Formy proszkowe są łatwe w stosowaniu i przechowywaniu. W porównaniu do ciekłych postaci trudniej przedostają się przez skórę do wnętrza organizmu i cechują się mniejszym ryzykiem występowania fitotoksyczności oraz niższym kosztem produkcji. Pylą podczas przygotowania cieczy roboczej – ich mieszaniny mogą prowadzić do zatykania rozpylaczy i przewodów w aparaturze, dlatego muszą być często mieszane. 

Formulacje granulowane są łatwe do stosowania i przechowywania, nie pylą lub pylenie jest niewielkie, co ma wpływ na ich cenę. Niektóre granulaty mogą trudniej się rozpuszczać. Są słabo absorbowane przez skórę w porównaniu do formulacji ciekłych, przez co ten sposób kontaktu nie stanowi większego zagrożenia dla użytkownika. Natomiast przypadkowo rozsypane granule są niebezpieczne dla zwierząt (np. formulacja GR).

Oznaczenia formulacji stałych:

• WP – proszek do sporządzenia zawiesiny wodnej,
• SP – proszek rozpuszczalny w wodzie,
• DS – proszek do suchego zaprawiania nasion,
• WG – granulat do sporządzenia zawiesiny wodnej,
• GR – granule do bezpośredniego stosowania,
• SG – granule rozpuszczalne w wodzie.

Formulacje płynne

preparaty w formulacji płynnej nie wymagają długiego mieszania. Podczas przygotowania cieczy użytkowej nie pylą, nie tworzą też grudek i zbryleń. Odznaczają się wysoką skutecznością biologiczną. Są łatwo absorbowane przez skórę do wnętrza organizmu, co z jednej strony wpływa na ich skuteczność, z drugiej stanowi zagrożenie dla operatora, gdy preparat zanieczyści skórę. Niedokładnie wymieszane mogą być źródłem objawów fitotoksyczności u roślin, zwłaszcza przy użyciu w wyższych temperaturach. Będące w ich składzie łatwopalne rozpuszczalniki zwiększają ryzyko pożarów, np. podczas przechowywania w nieodpowiednich warunkach. 

Oznaczenia formulacji płynnych:

• EC – koncentrat do sporządzenia emulsji wodnej,
• SC – koncentrat w postaci stężonej zawiesiny do rozpuszczania w wodzie,
• SL – koncentrat rozpuszczalny w wodzie,
• UL – ciecz ultraniskoobjętościowa,
• AE – dyspenser aerozolowy,
• OF – koncentrat zawiesinowy rozcieńczony olejem,
• OD – zawiesina olejowa,
• ODesi - unowocześniona formulacja OD zapewniająca lepsze przyleganie cieczy roboczej do liścia oraz łatwiejsze wnikanie do komórek. Polecana do stosowania przy niekorzystnych warunkach atmosferycznych
• FS – trwała zawiesina do stosowania na nasiona,
• SE – zawiesinoemulsja do rozcieńczania wodą,
• EW – emulsja wodno-olejowa do rozcieńczenia wodą,
• CS – zawiesina mikrokapsuł do rozcieńczania wodą

Formy gazowe

• FK – świeca dymna,
• FU – generator dymów, łatwopalna forma użytkowa, na ogół stosowana w postaci stałej, po zapaleniu jej wydziela się gaz o silnym działaniu toksycznym, który łatwo rozprzestrzenia się wśród roślin,
• FR – pręt dymny,
• FW – pastylka emitująca dymy.

Zaprawy nasienne

• CF – zawiesina kapsuł do bezpośredniego stosowania lub po rozcieńczeniu wodą;
• DS – proszek do bezpośredniego stosowania na sucho;
• ES – emulsja do bezpośredniego stosowania lub po rozcieńczeniu wodą;
• FS – płynny koncentrat do bezpośredniego stosowania lub po rozcieńczeniu wodą;
• GF – żel do bezpośredniego stosowania;
• LS – roztwór do bezpośredniego stosowania lub po rozcieńczeniu wodą;
• SS – proszek rozpuszczalny w wodzie;
• WS – proszek do sporządzania zawiesiny w formie papki.

Kiedy należy stosować środki ochrony roślin?

Stosowanie środków ochrony roślin powinno być zawsze poprzedzone lustracją plantacji. Wykonanie zabiegu należy warunkować tym, czy został przekroczony próg ekonomicznej szkodliwości dla konkretnego problemu. Obecnie stosuję się zasadę, że celem ochrony roślin nie jest całkowite wyeliminowanie szkodnika, lecz ograniczenie go do poziomu poniżej ekonomicznej szkodliwości.

Bezpieczne stosowanie środków ochrony roślin

Dla bezpiecznego stosowania środków ochrony roślin niezbędna jest choć podstawowa wiedza o ich składzie i sposobie działania oraz o ryzyku jakie za sobą niosą. Nieprawidłowe obchodzenie się ze środkami ochrony roślin może doprowadzić do zatrucia, a także poważnych problemów zdrowotnych.

Dlatego przed pierwszym użyciem środków ochrony roślin zawsze należy: