Dlaczego jesienne nawożenie rzepaku po opóźnionych żniwach decyduje o plonie?

Długotrwałe opady i skrócone okno agrotechniczne zwiększają ryzyko wymycia azotu azotanowego (NO₃⁻) i ograniczenia dostępności fosforu w zimnej, nawodnionej glebie. Jesienią budujemy kompaktową rozetę 8–10 liści, szyjkę 8–12 mm i mocny korzeń palowy – to podstawa dobrego przezimowania oraz liczby rozgałęzień i łuszczyn wiosną.

Tip regionu: w Lubuskiem (gleby lekkie) kluczowe jest ograniczenie strat i szybka dostępność składników; na cięższych madach i glinach Dolnego Śląska liczy się forma i bliskość składników do strefy korzeni.

Analiza gleby – 60 minut, które oszczędzają tysiące

Po ulewach zrób szybki pakiet: pH, P, K, Mg + azot mineralny (Nmin). Pozwoli to:

• dopasować dawki – bez przepłacania i niedoborów,
• ocenić, gdzie wystarczy podtrzymujące P i K, a gdzie trzeba odbudować zasobność,
• urealnić dawkę startową N.

Azot jesienią – kluczowy, ale pod pełną kontrolą

• Dawka startowa (przedsiewnie): 30–50 kg N/ha. Najlepiej w mieszance form amonowej (NH₄⁺) z niewielkim udziałem azotanowej (NO₃⁻) – szybki start bez wybujałości.
• Korekta: 15–30 kg N/ha w fazie 4–6 liści tylko gdy rozeta jest słaba (spóźniony siew, chłodna jesień, niska zasobność). Dobre opcje to saletra amonowa lub RSM z siarką.
• Forma ma znaczenie: NO₃⁻ działa szybko, ale łatwiej się wymywa; NH₄⁺ „trzyma” w glebie i wspiera korzeń; mocznik potrzebuje czasu i wilgoci.
• Stabilizacja N: na glebach lekkich i ciepłej jesieni rozważ inhibitory nitryfikacji.

Pracuj zgodnie z Programem azotanowym (terminy i formy aplikacji) oraz realnym terminem siewu.

Przykładowe produkty: Saletra amonowa ZAKsan 33,5, N-Lock Pro (stabilizator azotu), Dysze rozlewowe do RSM.

Fosfor i potas – fundament korzenia i zimowania

Fosfor (P) napędza rozwój korzenia i energetykę młodej rośliny; potas (K) reguluje gospodarkę wodną, turgor i mrozoodporność. Po poślizgu żniwnym liczy się szybka dostępność i lokalizacja składnika.

• Kiedy? Przedsiewnie, możliwie bliżej strefy korzeni (pasy/podsiewacz, płytkie wymieszanie).
• Na zimnej, mokrej glebie wybieraj łatwo rozpuszczalne wieloskładniki (np. NPK o wysokiej rozpuszczalności).
• Na piaskach – K jednorazowo bliżej siewu, by ograniczyć straty.

Orientacyjne dawki przedsiewne (koryguj analizą i celem plonu):
P₂O₅: 60–100 kg/ha (niska/średnia zasobność) lub 30–60 kg/ha (wysoka).
K₂O: 80–140 kg/ha (gleby lekkie, niska zasobność) lub 60–100 kg/ha (cięższe, średnia/wysoka).

Przykładowe produkty: Polifoska 8-24-24, Holist PK 15-30.

Siarka, magnez i bor – małe dawki, duży efekt

Siarka (S): bez niej azot nie buduje białka, spada liczba łuszczyn. Zapotrzebowanie całkowite to ok. 15–20 kg S/t plonu. Jesienią podaj 10–20 kg S/ha w formie siarczanowej (szybko dostępnej).

Magnez (Mg): 10–15 kg MgO/ha przedsiewnie (np. siarczan magnezu/kizeryt) lub 2–3 kg MgO/ha dolistnie w 1–2 zabiegach jesienią.

Bor (B): krytyczny dla stożka wzrostu i zawiązywania pąków. Stosuj 150–300 g B/ha jesienią, najlepiej w 1–2 przejazdach (np. 200 g + 100 g). Na glebach o pH > 7 obserwuj także mangan (Mn) – często wymaga interwencji dolistnej.

Przykładowe produkty: EPSO Combitop (Mg+S+Mn+Zn), OSD Bor, Amino Mag – siarczan magnezu jednowodny, ADOB Siarka (dolistnie).

„Plon na papierze” – szybki bilans wynoszenia

Na 1 t nasion rzepak wynosi orientacyjnie: N 60–70 kg, P₂O₅ 30–35 kg, K₂O 50–60 kg, S 15–20 kg, MgO 8–12 kg.

Cel 4 t/ha (łączny popyt): P₂O₅ ≈ 130 kg/ha, K₂O ≈ 220 kg/ha, S ≈ 70 kg/ha, MgO ≈ 40 kg/ha.
Część tej puli podajesz jesienią (zwłaszcza P, K, część S), resztę wiosną.

Dwie ścieżki technologiczne po opóźnionych żniwach

A) Termin siewu „w widełkach”, gleba średnia/cięższa (Dolny Śląsk)

• P + K: pełna dawka przedsiewnie (P bliżej nasion).
• N: 30–40 kg/ha start + ewentualnie 15–20 kg/ha w 4–6 liści.
• S/Mg/B: S 10–20 kg/ha; Mg 10–15 kg MgO/ha; B 150–300 g/ha.

B) Spóźniony siew, gleba lekka (Lubuskie)

• P: forma szybko dostępna, jak najbliżej rzędu.
• K: jednorazowo przedsiewnie, blisko terminu siewu.
• N: 40–50 kg/ha start + 15–30 kg/ha w 4–6 liści; rozważ inhibitor nitryfikacji.
• Dolistnie: obowiązkowo Mg + B; możliwe mieszanki z siarką.

Lista kontrolna rolnika (checklista)

• Analiza gleby + Nmin przed zakupem nawozów,
• pH ≥ 6,0 – jeśli niższe, zaplanuj wapnowanie,
• P i K przedsiewnie, blisko strefy korzeni,
• N 30–50 kg/ha start + korekta 15–30 kg/ha w 4–6 liści (gdy potrzeba),
• S 10–20 kg/ha jesienią, Mg i B 150–300 g/ha dolistnie,
• Monitoruj rozetę: 8–10 liści, szyjka 8–12 mm, niska i zwarta przed zimą.

Najczęstsze błędy (i jak ich uniknąć)

• „Na oko” po ulewach: kopiowanie dawek z poprzednich lat w inną pogodę.
• Za dużo N jesienią: bujna, wysoka rozeta = gorsze zimowanie.
• Fosfor za daleko od nasion: w zimnym profilu P jest „leniwy” – liczy się miejsce złożenia.
• Zapomniany bor: mniej rozgałęzień i łuszczyn mimo dobrego NPK.

FAQ – najczęstsze pytania rolników

Jaka jest optymalna jesienna dawka azotu dla rzepaku?

W większości gospodarstw 30–50 kg N/ha przedsiewnie wystarcza. Korektę 15–30 kg N/ha w 4–6 liści stosuj tylko wtedy, gdy rozetę buduje słaby start (spóźniony siew, zimno, niska zasobność).

Czy warto używać inhibitorów nitryfikacji jesienią?

Tak, szczególnie na glebach lekkich i przy ciepłej, wilgotnej jesieni. Spowalniają przejście NH₄⁺ → NO₃⁻ i ograniczają wymywanie. Przykład: N-Lock Pro.

Kiedy podawać P i K?

Przedsiewnie i blisko strefy korzeni. Na zimnej, mokrej glebie stawiaj na formy szybko dostępne (np. Polifoska 8-24-24), na piaskach – podaj K jednorazowo bliżej siewu.

Ile siarki rzepak potrzebuje jesienią?

Docelowo rzepak zużywa 15–20 kg S/t plonu. Jesienią daj 10–20 kg S/ha w formie siarczanowej (np. ADOB Siarka, EPSO Combitop dolistnie).

Czy bor naprawdę „robi różnicę” jesienią?

Tak. 150–300 g B/ha stabilizuje stożek wzrostu i zwiększa potencjał rozgałęzień. Prosty wybór: OSD Bor.

Jak ocenić, że rośliny są przygotowane do zimy?

Rozeta 8–10 liści, szyjka 8–12 mm, roślina niska i zwarta, korzeń palowy dobrze rozwinięty. Jeśli brakuje któregokolwiek „parametru” – rozważ korektę N oraz zabieg Mg+B.