Rolnictwo regeneratywne - co to jest?

Rolnictwo regeneratywne to systemowe, holistyczne podejście do produkcji rolnej, którego głównym celem jest odbudowa żyzności gleby oraz zwiększanie zawartości węgla organicznego (próchnicy). Choć brak jednej, prawnej definicji, praktyki te koncentrują się na przywracaniu funkcji biologicznych gleby i stabilności agroekosystemu.

Pięć filarów rolnictwa regeneratywnego

• Minimalna uprawa gleby (rezygnacja z orki) - ochrona struktury i życia biologicznego, ograniczenie erozji oraz zużycia paliwa.
• Stała okrywa gleby (międzyplony, resztki pożniwne) - lepsza retencja wody, mniejsza erozja i ochrona przed skrajnymi temperaturami.
• Maksymalna różnorodność upraw (płodozmian, uprawy współrzędne) - naturalna odporność systemu, mniejsza presja agrofagów.
• Integracja zwierząt (kontrolowany wypas) - zamknięcie obiegu materii i składników odżywczych, naśladowanie procesów naturalnych.
• Ograniczenie chemikaliów (nawozów i pestycydów) - przywracanie równowagi biologicznej i rozwój mikrobiomu glebowego.

Wsparcie finansowe już dostępne (WPR 2023–2027)

Praktyki regeneracyjne są promowane w ramach dobrowolnych, lecz atrakcyjnych finansowo instrumentów. Najważniejsze z nich to ekoschematy oraz działania rolno-środowiskowo-klimatyczne (DRSK).

Ekoschematy - przykładowe kierunki

• Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi - premiuje działania zwiększające zawartość węgla w glebie i optymalizację nawożenia (istotne dla redukcji emisji N₂O).
• Obszary z roślinami miododajnymi.
• Retencjonowanie wody na TUZ.
• Integrowana Produkcja Roślin oraz Biologiczna uprawa.
• Grunty wyłączone z produkcji.

Dodatkowo możliwe jest dofinansowanie zakupu maszyn do siewu bezpośredniego lub minimalnej uprawy, co stanowi technologiczny fundament regeneracji.

DRSK - długoterminowe zobowiązania za wyższe stawki

Działania rolno-środowiskowo-klimatyczne obejmują zwykle 5-letnie zobowiązania i oferują wyższe stawki za zaawansowane praktyki. Akcentują ochronę wód, gleby oraz utrzymanie cennych siedlisk.

Certyfikaty węglowe - nowe źródło przychodu

Certyfikat węglowy to zbywalny „kredyt” odpowiadający jednej tonie CO₂ zredukowanej lub usuniętej z atmosfery. Generowany jest m.in. dzięki praktykom rolnictwa regeneratywnego i może zostać sprzedany podmiotom kompensującym emisje.

Na rynku funkcjonują prywatne firmy, które organizują cały proces: od wyjściowej inwentaryzacji gospodarstwa i zawartości węgla w glebie, przez metodykę pomiaru, weryfikację i certyfikację, po sprzedaż kredytów. Weryfikację prowadzą niezależne jednostki certyfikujące.

Jak powstaje certyfikat: sekwestracja i redukcja

• Sekwestracja - usunięcie CO₂ z atmosfery i trwałe zmagazynowanie w glebie (wzrost próchnicy).
• Redukcja emisji - np. mniejsze zużycie nawozów azotowych lub paliwa dzięki rezygnacji z orki.

Dlaczego firmy kupują certyfikaty od rolników?

Głównymi nabywcami są duże przedsiębiorstwa (spożywcze, technologiczne, energetyczne), które:

• podlegają obowiązkom prawnym (m.in. koszt emisji CO₂, raportowanie śladu węglowego),
• dążą do celów klimatycznych (neutralność do 2050 r.) i poprawy wizerunku,
• kompensują trudne do wyeliminowania emisje poprzez zakup certyfikatów.

Ile można zarobić? Szacunki dochodu

W zależności od praktyk i wybranego programu certyfikacji, szacunki rynkowe wskazują na dodatkowe kilkadziesiąt do nawet ok. 100 €/ha rocznie. To kwoty, które mogą stanowić realne uzupełnienie dopłat i poprawić rentowność gospodarstwa.

Ryzyka i znaki zapytania

Dobrowolny rynek certyfikatów węglowych nie jest jeszcze w pełni uregulowany. Pojawiają się pytania o metodyki pomiaru, relację kosztów do zysków oraz kontrolę. Oczekuje się, że rozwój regulacji i standardów przyniesie większą przewidywalność.

Wniosek: czy to nowa szansa na dochód?

Tak – rolnictwo regeneratywne już dziś jest wspierane finansowo (ekoschematy, DRSK) i może generować dodatkowy przychód z certyfikatów węglowych. Jednocześnie wciąż warto zachować ostrożność, dobierać praktyki do warunków gospodarstwa i monitorować rozwój standardów certyfikacji.

FAQ - najczęstsze pytania

Co daje przejście na rolnictwo regeneratywne?

Odbudowę żyzności i stabilności gleby, ograniczenie erozji, lepszą retencję wody oraz potencjalnie dodatkowy dochód z dopłat i certyfikatów węglowych.

Jakie praktyki są najważniejsze na start?

Minimalna uprawa, stała okrywa gleby i zróżnicowany płodozmian. W miarę możliwości - integracja wypasu i ograniczanie chemikaliów.

Czy są dostępne dopłaty do praktyk regeneracyjnych?

Tak, w ramach WPR 2023–2027: ekoschematy oraz działania rolno-środowiskowo-klimatyczne (DRSK). Możliwe jest też wsparcie zakupu siewników do siewu bezpośredniego i minimalnej uprawy.

Czym jest certyfikat węglowy?

To potwierdzenie redukcji lub usunięcia 1 tony CO₂ z atmosfery dzięki praktykom w gospodarstwie; certyfikat można sprzedać nabywcy na rynku dobrowolnym.

Ile można zarobić na certyfikatach węglowych?

Szacunki wskazują na kilkadziesiąt do ok. 100 €/ha rocznie, zależnie od praktyk i programu certyfikacji.

Kto weryfikuje certyfikaty?

W proces zaangażowane są niezależne jednostki certyfikujące, a prywatne firmy organizują pomiary, weryfikację oraz sprzedaż.

Czy rynek certyfikatów jest już w pełni uregulowany?

Nie, obecnie rynek dobrowolny nie ma jednolitych regulacji ogólnych. Oczekiwane są dalsze doprecyzowania standardów.