Rozpoczęcie wegetacji roślin użytkowych wiąże się również z presją ze strony chwastów, które zaczynają konkurować o światło, wodę oraz składniki odżywcze. Bardzo ważne jest więc jak najszybsze zwalczanie chwastów, ponieważ niezwalczane chwasty mogą przyczynić się do nadmiernej wybujałości roślin uprawnych, co z kolei zwiększy ich podatność na wyleganie. Wiosenny zabieg herbicydowy powinien być dobrze zaplanowany pod kątem substancji aktywnych dobranych do konkretnie występujących chwastów na danym polu oraz do warunków panujących w trakcie zabiegu.

Jakie chwasty atakują wiosną?

Wczesna wiosna to czas, kiedy na polach uprawnych zaczynają pojawiać się również chwasty jednoliścienne oraz chwasty dwuliścienne. Szybkie i umiejętne rozpoznanie gatunków chwastów pomoże dobrać odpowiednie środki ochrony roślin i zapewni prawidłowe warunki do wzrostu i rozwoju uprawianym gatunkom zbóż. W zbożach ozimych wiosną do najgroźniejszych chwastów jednoliściennych należą: miotła zbożowa, wyczyniec polny, życice, stokłosy oraz perz właściwy, choć ten już jest coraz mniej uciążliwy, natomiast wśród gatunków dwuliściennych przeważają: przytulia czepna, jasnoty, gwiazdnica pospolita, przetaczniki, taszniki, fiołek polny, mak polny, chaber bławatek, dymnica pospolita, bodziszki, chwasty rumianowate (maruna bezwonna, rumian polny), chwasty kapustowate (tasznik pospolity, tobołki polne, samosiewy rzepaku) oraz ostrożeń polny. Poniżej charakterystyka wybranych gatunków chwastów.

Chaber bławatek

To chwast dwuliścienny z rodziny astrowatych, który na polach może pojawiać się już wczesną wiosną. Największe zagrożenie stanowi w zbożach i rzepaku. Jest rośliną jednoroczną zimującą lub jarą. Występuje zwłaszcza na glebach lekkich, piaszczystych oraz piaszczysto gliniastych.

Przetacznik bluszczykowy

Jest rośliną jednoroczną – jarą lub ozimą z rodziny babkowatych. Występuje powszechnie wiosną w zbożach ozimych i jarych, rzepaku oraz w roślinach okopowych. Dorasta do wysokości 5-30 cm. Preferuje stanowiska żyzne, zasobne w azot o odczynie lekko kwaśnym lub zasadowym.

Przytulia czepna

To jeden z najgroźniejszych chwastów dwuliściennych, który w zbożach ozimych, burakach oraz rzepaku spotkać można już wczesną wiosną. Może dorastać do wysokości nawet 1,5 m, czepiając się roślin użytkowych przy pomocy haczykowatych włosków. Jest rośliną azotolubną.

Tasznik pospolity

Jest rośliną jednoroczną lub dwuletnią, która na polach pojawia się zarówno w okresie wiosennym, jak i latem oraz jesienią, a w sprzyjających warunkach – również zimą. Występuje zarówno w uprawach zbóż, jak i roślin korzeniowych oraz okopowych.

Miotła zbożowa

To chwast jednoliścienny będący rośliną jednoroczną – ozimą lub jarą. Spotykana jest zarówno w uprawach zbóż ozimych, jak i na plantacjach rzepaku ozimego już od wiosny. Preferuje zwłaszcza stanowiska lekko kwaśne.

Fiołek polny

Jest chwastem z rodziny fiołkowatych, który występuje zwłaszcza w zbożach ozimych. W sprzyjających warunkach potrafi szybko rosnąć już wczesną wiosną, dominując pszenicę, pszenżyto ozime, żyto, jęczmień ozimy oraz inne gatunki zbóż. Spotkać go można na wszystkich typach gleb.

Mak polny

Chwast dorasta do wysokości 20-90 cm. Spotkać go można od wiosny zwłaszcza w zbożach i rzepaku ozimym. Preferuje stanowiska zasobne w składniki pokarmowe o odczynie obojętnym i zasadowym. Największe zagrożenie niosą zimujące maki polne.

Gwiazdnica pospolita

To jednoroczny chwast jary lub ozimy. Kiełkuje od wczesnej wiosny. Spotkać ją można we wszystkich uprawach, a w szczególności na plantacjach roślin zbożowych, okopowych oraz warzywnych. Preferuje stanowiska wilgotne, zasobne w azot.

Jakie herbicydy wybierać w późniejszych fazach rozwojowych?

Na starsze chwasty skuteczne są tylko niektóre środki ochrony roślin i to w pełnych dawkach, co wiąże się z większymi kosztami. Wczesna aplikacja herbicydów, kiedy łany zbóż są w fazie wiosennego rozkrzewiania i nie wytworzyły jeszcze piętra ochronnego dla chwastów, jest najskuteczniejsza, należy jednak pamiętać, aby zabiegi wykonywać najlepiej tydzień przed przymrozkami i tydzień po ewentualnym wystąpieniu spadku temperatury poniżej zera. Programy mające na celu odchwaszczanie zbóż dostosowane są do dwóch typów zachwaszczenia – na chwasty jednoliścienne i dwuliścienne oraz tylko na chwasty dwuliścienne.

Jaki oprysk na chwasty jedno- i dwuliścienne w zbożu ozimym?

By wegetacja roślin użytkowych przebiegała bez większych zakłóceń, konieczne może okazać się odchwaszczanie zbóż i innych upraw już wczesną wiosną. Wiosenne zwalczanie chwastów ma na celu eliminację młodych siewek chwastów. Przeprowadzając lustrację pól, określić można skład gatunkowy chwastów, a także ich liczebność oraz fazy rozwojowe, w jakich się znajdują. Decydując się na wiosenne opryski na chwasty, należy wybierać wysokiej jakości herbicydy wiosenne o szerokim spektrum zwalczanych chwastów. Warto postawić na herbicyd selektywny, który wyróżnia:

• wysoka skuteczność działania,
• potwierdzone działanie na określone gatunki chwastów,
• łatwość stosowania również na większych powierzchniach,
• możliwość zastosowania już na wczesne fazy rozwojowe chwastów,
• ograniczenie do minimum ryzyka zachwaszczenia wtórnego.

W przypadku chwastów jednoliściennych i dwuliściennych w zbożu ozimym warto stawiać wyłącznie na sprawdzone rozwiązania. Stosowane herbicydy należy dostosować również do faz rozwojowych zbóż, np. do fazy krzewienia lub do fazy końca krzewienia zbóż.

Kiedy, w jakim terminie i w jakich temperaturach zwalczać chwasty w zbożu wiosną?

Dużym ograniczeniem, jeśli chodzi o wiosenne odchwaszczanie zbóż, jest temperatura panująca zarówno przed, jak w trakcie oraz po zabiegu. W niższej temperaturze wszystkie czynności życiowe roślin przebiegają wolniej, podobnie jak wchłanianie substancji aktywnej przeznaczonej do zwalczania chwastów oraz jej transport w roślinie. Dlatego też działanie chwastobójcze jest znacznie mniejsze, a początkowe efekty, jakie dają stosowane środki ochrony roślin, są słabe. Może dojść także do sytuacji, w której chwasty pobierają systematycznie niewielkie ilości herbicydu, co nie zakłóca ich wzrostu – w ten właśnie sposób tworzą się uodpornienia. Ważne jest zatem, abyśmy przeciwdziałali temu zjawisku i stosowali przemiennie substancje z różnych grup chemicznych. Tak więc przed zabiegiem musimy zlustrować pola, sprawdzić prognozę pogody i dobrze dobrać preparat, żeby spełnił nasze oczekiwania co do jakości. Optymalna temperatura dla większości herbicydów to 10-25°C.

Nawet na plantacjach zbóż ozimych, na których wykonano zabiegi jesienne z kompleksowym wykorzystaniem mieszanin, w wielu przypadkach niezbędne będzie wykonanie zabiegu korekcyjnego wczesną wiosną. Jak wiadomo, łatwiej jest zlikwidować młode siewki chwastów – chwasty dwuliścienne najskuteczniej jest zwalczać od fazy kiełkowania do wytworzenia 5-6 liści. Wykonanie zabiegu we wcześniejszych fazach rozwojowych pozwala na zastosowanie niższych zalecanych dawek.

Odchwaszczanie pszenicy ozimej wczesną wiosną

Pszenica ozima narażona jest na zachwaszczenie przez cały okres wegetacji. Chwasty dwuliścienne i jednoliścienne w pszenicy ozimej pojawiają się zwykle już w okolicach przedwiośnia i wiosną. Bezpośrednio po ruszeniu wegetacji możemy zastosować w pszenicy ozimej następujące środki ochrony roślin:

• W celu wyeliminowania miotły zbożowej, wyczyńca polnego czy perzu – preparat Fraxial 050 EC w dawce 0,6-1,2 l/ha.
• Do zwalczenia chwastów dwuliściennych konieczny będzie dodatek herbicydu z grupy sulfonylomoczników, np. Blusky 500 WG w dawce 16- 20 g/ha i w zależności od spektrum występujących chwastów z dodatkiem Hexypyr 200 EC 0,6 l/ha lub Sunlight 50 EC.
• Jest też gotowy pak handlowy Sunpak zawierający trzy preparaty Fraxial 050 EC, Sunlight 50 EC, Blusky 500 WG.

W zależności od rodzajów chwastów oraz ich wielkości musimy regulować dawkę. Zaletą tego rozwiązania jest to, że możemy dobierać dawki poszczególnych produktów do tego, co się dzieje w danym momencie na polu, gdzie będzie wykonywany zabieg odchwaszczania zbóż.